De Sperwer
Harlingen
Het is in 1900 geen slecht idee van Rommert Tigchelaar om een kruidenierswinkel in de Hoogstraat over te nemen. De straat is op dat moment namelijk de drukke doorgaande weg van Harlingen naar Leeuwarden – dat is nu bijna niet meer voor te stellen! R...
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Het is in 1900 geen slecht idee van Rommert Tigchelaar om een kruidenierswinkel in de Hoogstraat over te nemen. De straat is op dat moment namelijk de drukke doorgaande weg van Harlingen naar Leeuwarden – dat is nu bijna niet meer voor te stellen! Rommert is geen subtiel man. Voor verschillende akkefietjes moet hij voor de rechtbank in Leeuwarden verschijnen. Zo heeft hij eens onvoldoende wisselgeld in huis voor een klant, waardoor zij hem 3½ cent schuldig blijft. Als ze elders spek heeft gekocht en weer kleingeld heeft, belooft ze, zal ze het geld alsnog brengen. Maar Rommert is ongeduldig. Als hij haar op straat tegenkomt vraagt hij luid of ze al spek heeft gekocht. Diezelfde dag smijt de vrouw bij hem een gulden op de toonbank, waarna een handgemeen ontstaat.
Het bedrijf sluit zich in latere jaren aan bij de Sperwer. Die keten wordt in 1928 opgericht door ondernemers die door samenwerking hun marktpositie willen verbeteren. Hun slogan is: 'De Sperwer spiedt naar wat U voordeel biedt'.
Het pand heeft behalve een muurreclame ook een baksteen met inscriptie: T.T. (Tjerk Tigchelaar) 24.5.1901. Naar de betekenis van die datum zoeken we nog!
-
Westhoek: verzilting
Westhoek: verzilting
(beluister hier het audioverhaal)
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse. Toch is er ook een keerzijde. Het zoutgehalte in kustgebieden neemt namelijk zo ver toe dat problemen ontstaan in de landbouw.
Je kunt je wel voorstellen wat er gebeurt als een gewas teveel zout krijgt. In dit gebied hier rond Westhoek komt het zoute grondwater gelukkig niet zo hoog dat de wortels van de gewassen erin groeien. Maar in de zomer kunnen boeren hun droge akkers soms niet beregenen met water uit de sloten en vaarten omdat het zoutgehalte te hoog is.
Het Wetterskip zet deze pomp hier beneden bij het veerooster (en andere stuwen en opmalingen in heel Friesland) in tegen de verzilting, door de vaarten en kanalen door te spoelen met zoet water dat uit de Friese boezem komt.
De Friese boezem is de benaming voor de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met een streefpeil van 0,52 meter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dat NAP is het nulpunt dat we in Nederland gebruiken om hoogtes met elkaar te vergelijken. Een onmisbaar instrument.
Het zoete water dat naar deze polder komt, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw van de boezem is afgesloten, wordt bij de sluis van Wier 6 km verderop ingelaten. Het zoute water stroomt naar het gemaal in Zwarte Haan en vandaar naar zee. Probleem opgelost, voor even.
De toenemende zeespiegelstijging zorgt voor een hogere druk van het zoute zeewater op de kustgebieden. De bodem van het land klinkt in, en daalt ook door delfstoffenwinning, en het zoute grondwater zit dus dichterbij de oppervlakte. De zoete laag boven het zoute grondwater wordt ook nog eens dunner omdat de zomers tegenwoordig vaak erg droog zijn.
Het probleem speelt niet alleen hier, maar wereldwijd. Er wordt daarom steeds vaker gekeken naar zouttolerante gewassen voor de toekomst, gewassen die goed tegen zout kunnen dus. Want doorspoelen met zoet water werkt wel, maar het is ook een kostbare manier. Ook op andere manieren wordt daarom al meer zoet water vastgehouden, door bijvoorbeeld oevers te verbreden.
Ingesproken door:
Nienke Brokke beschrijft zichzelf als een kunstenaar die gaat waar het verhaal is. Haar werk uit zich van video-installaties tot land-art. Nienke organiseert buurtprojecten waarbij ze met de bewoners iedere beeldende discipline gebruik om hun verhalen samen te verbeelden. Van animatiefilms tot zandsculpturen.In 1997 studeerde zij af op de Rietveld theatervormgeving/Art-direction. Joop was daarbij de examinator. 17 jaar na dato nam hij contact op omdat haar examenwerk hem bijgebleven was. “Joop was bevlogen met veel ervaring en verstand van uiteenlopend theater en kunstdisciplines. Een man met twee blote voeten stevig op de grond.
Vanaf de eerste ontmoeting was het alsof hij familie van me was. Hartelijk, oude jongens krentenbrood zeg maar. We bespraken grootse plannen. Verfrissend voor mij om mee te gaan in zijn onstuitbare enthousiasme en projecten te bedenken.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
-
Slachtehiem - Luxe groepsaccommodatie
Slachtehiem - Luxe groepsaccommodatie
Tip
Sofort buchbar
