Sint Odolphisteeg
Harlingen
De heilige Odolphus had de bijnaam Apostel der Friezen Benedictijn en missionaris Sint Odulphus zet begin 9e eeuw het werk van Willibrord en Bonifatius in Friesland voort. Dat levert hem de titel ‘Apostel der Friezen’ en een Harlinger ‘Sint Odulphis...
Hier schon mal ein Vorgeschmack
De heilige Odolphus had de bijnaam Apostel der Friezen Benedictijn en missionaris Sint Odulphus zet begin 9e eeuw het werk van Willibrord en Bonifatius in Friesland voort. Dat levert hem de titel ‘Apostel der Friezen’ en een Harlinger ‘Sint Odulphisteeg’ op. Na 1660 komen ‘Olijffsteeg’ en ‘Oliesteeg’ als naam opzetten, maar uiteindelijk wordt het Sint Odolphisteeg. Met op de hoek een herberg, kolfbaan en paardenstalling en halverwege een schooltje van het Weeshuis is het hier druk. Er wonen bovendien vaak grote gezinnen. In 1839 bijvoorbeeld op nummer 20 Jan Tjebbes de Groot met zijn vrouw, zoons Tjebbe (schoenmakersknecht), Klaas (boekenbindersknecht), Pieter (molenaarsknecht), Rein (gleibakkersknecht), Zytse (schutter in dienst) en dochter Ietje Jans (naaister). Reken maar uit, met 20 huizen!
In 1839 bijvoorbeeld op nummer 20 Jan Tjebbes de Groot met zijn vrouw, zoons Tjebbe (schoenmakersknecht), Klaas (boekenbindersknecht), Pieter (molenaarsknecht), Tjitse (gleibakkersknecht), Zytse (schutter in dienst) en dochter Ietje Jans (naaister). Reken maar uit, met 20 huizen!
Ook leuk om te weten is dat Tjitse de Groot, geboren op 13 november 1818 smoorverliefd was op Yda Wiersma uit Hitzum. Volgens de Harlingen Volkstelling van 1839 woonde ook zij in de Sint Odolphisteeg 20. In juli 1840 beloofden ze elkaar eeuwige trouw!
-
Gedicht: Gean de striid oan al is it miskien ek mei it ferkearde wapen | Janneke Spoelstra
Gedicht: Gean de striid oan al is it miskien ek mei it ferkearde wapen | Janneke Spoelstra
-
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
-
De sluis van Alde Leie
De sluis van Alde Leie
(beluister hier het audioverhaal)
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant. Polder en boezem, de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met hetzelfde streefpeil van 0,52 meter onder NAP, komen hier dus bij elkaar.
Bij deze in 2013 aangelegde Anita Andriessensluis kun je goed zien hoe zo'n schutsluis werkt. In dit geval met slechts één druk op de knop. Je vaart de sluis in als de schuiven openen en zorgt dat ze achter je sluiten. Je wacht tot het water op niveau is in de sluis en vaart verder als de deuren voor je openen. Simpel.
De trekvissen die bij Zwarte Haan het binnenwater inzwemmen kunnen hier door de vispassage naar de Friese boezem, net als bij Wier. De sluis van Alde Leie is terug, zou je kunnen zeggen, want vanaf ongeveer 1300 was hier ook al een sluis. Houten restanten en walbeschoeiingen zijn in de jaren zeventig van de twintigste eeuw in de bodem achter het café gevonden, toen er riolering werd aangelegd.
Die sluis was destijds heel belangrijk voor het dorp De Leije, dat aan de oever van een oude zeeslenk van de Middelzee lag. Er werd niet alleen water in zee geloosd, ook schepen konden hier in en uit. En door die zeehaven-functie was het een drukte van jewelste. Er werd dag in dag uit gehandeld in zuivel en vee, turf, hout en bier.
Toen het achterliggende Bildt in 1505 werd ingepolderd, was het gedaan met de economische bloei van het dorp. De sluis werd een binnensluis en De Leije veranderde in Oude Leije. De Leistervaart werd lange tijd nog wel gebruikt, maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er dammen en werd het stil op het water. Met de komst van de nieuwe sluis, onderdeel van het bevaarbaar maken van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, varen hier weer bootjes door het dorp, zoals dat eeuwenlang gebeurde.
Ingesproken door:
Fotograaf Linette Raven ontwikkelt het liefst grote series met monumentale portretten van mensen uit een bepaalde omgeving/beroep. Haar contact met Joop Mulder dateert al van 2001, toen ze samen met hem voor Oerol 2002 t/m 2007 het project 'Fan twae kanten’ ontwikkelde en presenteerde. Er volgende nog vele projecten.
“Joop was een vanzelfsprekende aanwezigheid in mijn leven, hij was er gewoon.. zoals het hoort. Hij bood mij ruimte en zijn vertrouwen. Samen in de auto touren door het landschap van Terschelling of Friesland en maar ideeën spuien, een uitsmijter en weer door. Het was een unieke ervaring, met Joop als creatief pionier mee te mogen reizen. Zijn gunfactor, zijn creatieve geest en zijn blauwe twinkelogen altijd aan. Bij het elkaar weer zien, het ’hi meissie’. Later bleek niet alleen bij mij, zo mooi, allemaal dezelfde warme begroeting plus zachte-snor omhelzing.Dat was Joop. Voor nu vanzelfsprekend en vaak aanwezig in mijn gedachte.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
