Voorstraat 75
Harlingen
In 1937 trouwt Simon Leijdesdorff met de Scheveningse Pietje (Nel) van Zon. Hij is Joods, zij christelijk. Het leven is mooi: een jaar later wordt zoontje Leo geboren en in 1939 slaagt Simon voor het Middenstandsdiploma.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Das könnte dich auch interessieren
Simon Leijdesdorff
In 1937 trouwt Simon Leijdesdorff met de Scheveningse Pietje (Nel) van Zon. Hij is Joods, zij christelijk. Het leven is mooi: een jaar later wordt zoontje Leo geboren en in 1939 slaagt Simon voor het Middenstandsdiploma, zodat ze de juwelierszaak van Simons vader kunnen overnemen. Maar dan komt de oorlog.
In maart 1943 krijgen ze van de afdeling ‘Zentralstelle für jüdische Auswanderung Amsterdam, Abt. Evakuierung’ het bevel binnen 14 dagen hun woning in Harlingen te verlaten. Alle meubels moeten mee. Het gezin krijgt een huis toegewezen in Amsterdam, aan de Noorder Amstellaan 57¹.
De vervolging van Joden wordt steeds heftiger. Ze geven onderdak aan 11 Joodse onderduikers en Nel zet zich in om het leven van haar Joodse familie en vrienden te redden. Ze ruilt horloges en sieraden uit de winkel om alle monden te voeden en maakt deel uit van de Trouwgroep die een illegale krant verspreidt. In de Hongerwinter is ze dagenlang op de fiets onderweg, om in Friesland aardappelen en andere etenswaren te halen.
Dan worden Simons ouders opgepakt. Vanuit Westerbork vraagt moeder Rosalie per briefkaart om eten. Nel brengt hen tweemaal levensmiddelen en kleding. Als Simon voor transport naar Duitsland wordt opgehaald, ziet Nel kans hem weer mee naar huis te krijgen. Ook een tweede keer lukt haar dat. In 1984 zal ze de Yad Vashem-onderscheiding uitgereikt krijgen, waarmee ze als ‘Rechtvaardige onder de volkeren’ wordt erkend.
Dankzij zijn gemengde huwelijk overleeft Simon Leijdesdorff de oorlog, als enige sterdragende voljood uit Harlingen. Hij overlijdt in 2002.
-
Gedicht: Gean de striid oan al is it miskien ek mei it ferkearde wapen | Janneke Spoelstra
Gedicht: Gean de striid oan al is it miskien ek mei it ferkearde wapen | Janneke Spoelstra
-
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
-
De sluis van Alde Leie
De sluis van Alde Leie
(beluister hier het audioverhaal)
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant. Polder en boezem, de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met hetzelfde streefpeil van 0,52 meter onder NAP, komen hier dus bij elkaar.
Bij deze in 2013 aangelegde Anita Andriessensluis kun je goed zien hoe zo'n schutsluis werkt. In dit geval met slechts één druk op de knop. Je vaart de sluis in als de schuiven openen en zorgt dat ze achter je sluiten. Je wacht tot het water op niveau is in de sluis en vaart verder als de deuren voor je openen. Simpel.
De trekvissen die bij Zwarte Haan het binnenwater inzwemmen kunnen hier door de vispassage naar de Friese boezem, net als bij Wier. De sluis van Alde Leie is terug, zou je kunnen zeggen, want vanaf ongeveer 1300 was hier ook al een sluis. Houten restanten en walbeschoeiingen zijn in de jaren zeventig van de twintigste eeuw in de bodem achter het café gevonden, toen er riolering werd aangelegd.
Die sluis was destijds heel belangrijk voor het dorp De Leije, dat aan de oever van een oude zeeslenk van de Middelzee lag. Er werd niet alleen water in zee geloosd, ook schepen konden hier in en uit. En door die zeehaven-functie was het een drukte van jewelste. Er werd dag in dag uit gehandeld in zuivel en vee, turf, hout en bier.
Toen het achterliggende Bildt in 1505 werd ingepolderd, was het gedaan met de economische bloei van het dorp. De sluis werd een binnensluis en De Leije veranderde in Oude Leije. De Leistervaart werd lange tijd nog wel gebruikt, maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er dammen en werd het stil op het water. Met de komst van de nieuwe sluis, onderdeel van het bevaarbaar maken van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, varen hier weer bootjes door het dorp, zoals dat eeuwenlang gebeurde.
Ingesproken door:
Fotograaf Linette Raven ontwikkelt het liefst grote series met monumentale portretten van mensen uit een bepaalde omgeving/beroep. Haar contact met Joop Mulder dateert al van 2001, toen ze samen met hem voor Oerol 2002 t/m 2007 het project 'Fan twae kanten’ ontwikkelde en presenteerde. Er volgende nog vele projecten.
“Joop was een vanzelfsprekende aanwezigheid in mijn leven, hij was er gewoon.. zoals het hoort. Hij bood mij ruimte en zijn vertrouwen. Samen in de auto touren door het landschap van Terschelling of Friesland en maar ideeën spuien, een uitsmijter en weer door. Het was een unieke ervaring, met Joop als creatief pionier mee te mogen reizen. Zijn gunfactor, zijn creatieve geest en zijn blauwe twinkelogen altijd aan. Bij het elkaar weer zien, het ’hi meissie’. Later bleek niet alleen bij mij, zo mooi, allemaal dezelfde warme begroeting plus zachte-snor omhelzing.Dat was Joop. Voor nu vanzelfsprekend en vaak aanwezig in mijn gedachte.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
