General Steam
Harlingen
Als ze nog zou bestaan, dan zou de General Steam Navigation Co. uit Londen nu de oudste stoomvaartmaatschappij ter wereld zijn. Opgericht in 1824 verzorgt de rederij vaarexcursies over de Theems en vracht- en passagiersvervoer over de Noordzee en he...
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Als ze nog zou bestaan, dan zou de General Steam Navigation Co. uit Londen nu de oudste stoomvaartmaatschappij ter wereld zijn. Opgericht in 1824 verzorgt de rederij vaarexcursies over de Theems en vracht- en passagiersvervoer over de Noordzee en het Kanaal. Later vaart General Steam ook op West-Afrika, Noord- en Zuid-Amerika en de Golf van Mexico. En vanaf 1845 doet de maatschappij ook Harlingen aan. In dat jaar meert de stoomraderboot Rapid in deze stad af, als eerste van een hele reeks zeil- en stoomschepen van de onderneming. De Lion bijvoorbeeld onderhoudt van 1847 tot 1882 een weekdienst tussen Harlingen en Londen.
De schepen brengen veel levend vee naar Engeland. Ze vertrekken daarom meestal op de dag na de Friese veemarkten. Ook Friese boter wordt in grote hoeveelheden naar de Engelse hoofdstad vervoerd, want in het Eastend van Londen is de gezouten Friese boter populair. Daar komt trouwens wel de klad in door het ‘boterschandaal’. Afnemers in Londen sturen in 1862 een schip vol boter terug, omdat ze de slechte kwaliteit niet accepteren.
Al wordt General Steam al in 1920 overgenomen door P & O Steam Navigation Co., het bedrijf blijft toch nog tot 1972 onder eigen naam varen. Tussen 1824 en 1972 varen er bijna 250 schepen onder de vlag van General Steam. In 1965 wordt de lijndienst van Harlingen naar Londen voor de laatste keer uitgevoerd.
-
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
-
Delleboersterheide - Catspoele - Libellenvlonder
Delleboersterheide - Catspoele - Libellenvlonder
-
Westhoek: verzilting
Westhoek: verzilting
(beluister hier het audioverhaal)
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse. Toch is er ook een keerzijde. Het zoutgehalte in kustgebieden neemt namelijk zo ver toe dat problemen ontstaan in de landbouw.
Je kunt je wel voorstellen wat er gebeurt als een gewas teveel zout krijgt. In dit gebied hier rond Westhoek komt het zoute grondwater gelukkig niet zo hoog dat de wortels van de gewassen erin groeien. Maar in de zomer kunnen boeren hun droge akkers soms niet beregenen met water uit de sloten en vaarten omdat het zoutgehalte te hoog is.
Het Wetterskip zet deze pomp hier beneden bij het veerooster (en andere stuwen en opmalingen in heel Friesland) in tegen de verzilting, door de vaarten en kanalen door te spoelen met zoet water dat uit de Friese boezem komt.
De Friese boezem is de benaming voor de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met een streefpeil van 0,52 meter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dat NAP is het nulpunt dat we in Nederland gebruiken om hoogtes met elkaar te vergelijken. Een onmisbaar instrument.
Het zoete water dat naar deze polder komt, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw van de boezem is afgesloten, wordt bij de sluis van Wier 6 km verderop ingelaten. Het zoute water stroomt naar het gemaal in Zwarte Haan en vandaar naar zee. Probleem opgelost, voor even.
De toenemende zeespiegelstijging zorgt voor een hogere druk van het zoute zeewater op de kustgebieden. De bodem van het land klinkt in, en daalt ook door delfstoffenwinning, en het zoute grondwater zit dus dichterbij de oppervlakte. De zoete laag boven het zoute grondwater wordt ook nog eens dunner omdat de zomers tegenwoordig vaak erg droog zijn.
Het probleem speelt niet alleen hier, maar wereldwijd. Er wordt daarom steeds vaker gekeken naar zouttolerante gewassen voor de toekomst, gewassen die goed tegen zout kunnen dus. Want doorspoelen met zoet water werkt wel, maar het is ook een kostbare manier. Ook op andere manieren wordt daarom al meer zoet water vastgehouden, door bijvoorbeeld oevers te verbreden.
Ingesproken door:
Nienke Brokke beschrijft zichzelf als een kunstenaar die gaat waar het verhaal is. Haar werk uit zich van video-installaties tot land-art. Nienke organiseert buurtprojecten waarbij ze met de bewoners iedere beeldende discipline gebruik om hun verhalen samen te verbeelden. Van animatiefilms tot zandsculpturen.In 1997 studeerde zij af op de Rietveld theatervormgeving/Art-direction. Joop was daarbij de examinator. 17 jaar na dato nam hij contact op omdat haar examenwerk hem bijgebleven was. “Joop was bevlogen met veel ervaring en verstand van uiteenlopend theater en kunstdisciplines. Een man met twee blote voeten stevig op de grond.
Vanaf de eerste ontmoeting was het alsof hij familie van me was. Hartelijk, oude jongens krentenbrood zeg maar. We bespraken grootse plannen. Verfrissend voor mij om mee te gaan in zijn onstuitbare enthousiasme en projecten te bedenken.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
