Tjitsma-terp Koningsterp Wijnaldum
Wijnaldum
In 1953 werd er bij de Tjitsma-terp door een boer een deel van een kostbare mantelspeld gevonden: de fibula van Wijnaldum. De terp wordt ook wel de Koningsterp genoemd.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
De terpen zijn rond het begin van de jaartelling aangelegd op een kwelderwal. Rond 150 voor Christus begon het ontstaan van een kwelderwal op deze plek en toen er rond 175 na Christus hier terpen werden opgeworpen stopte het proces. De kwelderwal had toen een hoogte van 85 centimeter, maar was op sommige plaatsen door geulen doorsneden.
Vanaf de elfde eeuw werden er zeedijken aangelegd en was het niet langer nodig om op terpen te blijven wonen.
In 1953 werd er bij de Tjitsma-terp door een boer een deel van een kostbare mantelspeld gevonden: de fibula van Wijnaldum. Deze stamt uit het begin van de 7e eeuw en is nu te zien in het Fries Museum.
Op 18 maart 1975 werd de terpenreeks van Wijnaldum ingeschreven in het rijksmonumentenregister.
Er is de afgelopen decennia flink archeolohgisch onderzoek gedaan op deze terp, tussen 1991 en 1993 werd er nog onderzoek gedaan naar Friese Koningen op de Tjitsmaterp.
Hier finden Sie Tjitsma-terp Koningsterp Wijnaldum
Koningsterp ten oosten van het dorp WynaamFoarryp 1
8857RE Wijnaldum Route planen
vanaf jouw locatie
-
Boonweg: gras en schapen
Boonweg: gras en schapen
(beluister hier het audioverhaal)
Het is bijna niet voor te stellen dat de zee deze dijk kan verslaan. Toch was er in de laatste veertig jaar een keer of acht serieuze dijkbewaking nodig. Rinus en Sander Dorst van Zeedefensie zijn dan ook altijd voorbereid. Hier in de werkplaats hangen de zaklampen aan de muur, de portofoons staan aan de lader en ligt het draaiboek op tafel. Voor het geval dát.
Vader en zoon Dorst liggen er niet wakker van, ze weten namelijk precies hoe de dijk erbij ligt. Elke week inspecteren ze de 25 kilometer dijk tussen Harlingen en Nieuwebildtzijl. En elke dag zijn ze hier sowieso te vinden, voor onderhoud en beheer. Zo gooien ze bijvoorbeeld kuilen dicht die door honden zijn gegraven en vangen ze ongeveer 150 mollen per jaar in hun klemmen.
Is dat nou echt nodig? Ja, want gangen, gaten en kuilen kunnen de dijk behoorlijk verzwakken. Ook is de grasmat superbelangrijk om de bovenlaag sterk te houden, hiervoor wordt een mengsel van zes soorten diepwortelend gras gebruikt. Als 80% van een vierkante meter grasmat ook daadwerkelijk uit grassprietjes bestaat, zijn de mannen dik tevreden.
Het gras wordt onderhouden door de schapen die je tussen april en oktober op de dijk ziet grazen. Met hun 'gouden voetjes' trappen ze de grond precies genoeg in en zorgen ze zo voor de ideale stevigheid. Vroeger graasden er ook wel koeien, maar hun hoeven deden meer kwaad dan goed.
De droogte van de laatste zomers baart wel eens zorgen. Schapen hebben soms nauwelijks genoeg te eten en enkele dijkvakken moesten opnieuw ingezaaid worden. Ook zette het waterschap voor het eerst een egger in, een machine die onkruid uit het gras haalt.
Andere soorten grassen en kruiden op de dijk zouden trouwens best een idee zijn, maar of dat veilig is? De proefvakken die je onderweg zag, laten vooralsnog zien dat de combinatie van schapen en gras het beste is voor de stevigheid van de dijk.
Aan de 'achterkant' van de dijk vind je geen gras maar asfalt, met daaronder steen en zand. In de jaren negentig bleek het asfalt zo zwak dat uit voorzorg breuksteen en grond bij de werkplaats is neergelegd. Je weet immers maar nooit. Intussen wordt er ook een proef gedaan met innovatieve asfaltbekleding.
Ingesproken door:
De van oorsprong Friese Esther Kokmeijer is kunstenares, ontdekker, designer and fotograaf. Ze woont tegenwoordig in Rotterdam, maar werkt overal ter wereld.
Esther werkt met Joop Mulder aan een serie projecten waarmee ze met korenbloemen verhalen over water zichtbaar wil maken. Een zee van bloemen, een terp omringd door water, een dijkdoorbraak en Holwerd aan zee, zichtbaar gemaakt met miljoenen bloeiende Korenbloemen. “Inspirerend hoe Joop zo begaan was met het prachtig Waddengebied. Hoe hij verhalen over dit bijzondere landschap tot leven wist te brengen en zich inzette om intieme ontmoetingen te creëren met dit landschap.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
