De Slikwerker
Zwarte Haan
Historisch herkenningspunt De Slikwerker is een bronzen beeld van Frans Ram, dat staat op de zeedijk in de buurtschap Zwarte Haan. De mannen worden geëerd die in de periode van 1505 tot 1754 het gebied van het Bildt hebben drooggelegd. Tip, wandel ook even de dijk op en geniet van het uitzicht!
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Met De Slikwerker worden de mannen geëerd die in de periode van 1505 tot 1754 het gebied van het Bildt hebben drooggelegd. Dit gebied lag in de monding van de Middelzee. In 1505 werd allereerst de Oudebildtdijk aangelegd en in 1600 ten noorden daarvan de Nieuwe Bildtdijk. In 1715 en 1754 werden daar nog weer twee gebieden aan toegevoegd, de Oude Bildtpollen en de Nieuwe Bildtpollen (ook Westerse en Oosterse Bildtpollen genoemd).
Op de sokkel van het beeld staat in het Bildts vermeld: “Hier op ‘e Waddenwereld fanwater en slikwon hij lândút see in weer en wyn,skep foorskep monnikewerk.” Het werk werd gedaan met alleen een schop en een pipegaal (een soort houten kruiwagen zonder wiel maar met twee liggers zodat de pipegaal over het zand/slijk kon worden voortgetrokken) als hulpmateriaal. Het beeld is tevens een eerbetoon aan de slikwerkers die in de crisisjaren van 1930 tot 1938 en ook nog na de Tweede Wereldoorlog om in het gebied ten noorden van de Poldijk (de huidige zeedijk) te werken aan landwinning.
-
Gedicht: Dooide iispret | Hein Jaap Hilarides
-
Gesneuveld op de dag van de bevrijding
Gesneuveld op de dag van de bevrijding
Op zondag 15 april 1945 – de dag die geldt als de bevrijdingsdag van Friesland – kwam hier in Kiesterzijl door Duits geweervuur Jitze Pieter van Dijk om het leven, toen de eenheid van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS) waar hij deel van uit maakte, op een groepje zich terugtrekkende Duitse soldaten stootte.
In afwachting van de komst van de Canadezen, die Leeuwarden al hadden bereikt, wilden leden van de NBS Franeker alvast bezetten, nadat duidelijk was geworden dat de Duitsers de stad zonder strijd te leveren aan het verlaten waren en zich terugtrokken richting Harlingen.
Een groep van enkele tientallen NBS-ers, meest jongemannen uit de buurt, gekleed in blauwe overalls (het bekende NBS-uniform) vertrok aan het begin van de middag op de fiets vanuit Achlum. De bedoeling was om over de Slachtedijk naar de Rijksweg ten westen van Franeker te gaan, om van die kant de stad binnen te trekken. Ze waren bewapend met vanuit Engeland gedropte Enfield geweren, stenguns, handgranaten en een bazooka.
Toen ze net over de brug van Kiesterzijl waren, kwam er vanuit Franeker over de oude Rijksweg nog een verlaat groepje van zo’n twaalf Duitsers aanfietsen. Er ontstond een vuurgevecht, waarbij de NBS-ers dekking zochten in de berm. Jitze Pieter van Dijk, een 23-jarige boerenzoon uit Hitzum, bukte niet diep genoeg en werd dodelijk getroffen in zijn rug.
De NBS-ers trokken zich daarop terug, om lopend via de zuidelijker gelegen spoorbaan alsnog veilig in de stad te komen. De Duitsers reden door naar Harlingen, met achterlating van enkele slachtoffers. ’s Avonds keerden ze met versterking terug om hun kameraden op te halen. Inwoners van Herbaijum werden daarbij gebruikt als menselijk schild.
Het boerderijtje van Ale Houtsma, dat hierachter stond en waar de NBS-ers hun fietsen hadden achtergelaten werd als represaille in brand gestoken. Op datzelfde moment naderden de eerste Canadese verkenners Franeker al vanuit de richting Leeuwarden.
Na de oorlog is, tegenover het gemeentehuis, een straat naar Jitze Pieter van Dijk genoemd. Van Dijks ouderlijke boerderij in Hitzum was een belangrijke uitvalsbasis van het plaatselijke verzet. In het hooi lagen de gedropte wapens verborgen.
