De Slikwerker
Zwarte Haan
Historisch herkenningspunt De Slikwerker is een bronzen beeld van Frans Ram, dat staat op de zeedijk in de buurtschap Zwarte Haan. De mannen worden geëerd die in de periode van 1505 tot 1754 het gebied van het Bildt hebben drooggelegd. Tip, wandel ook even de dijk op en geniet van het uitzicht!
Neem alvast een kijkje
Met De Slikwerker worden de mannen geëerd die in de periode van 1505 tot 1754 het gebied van het Bildt hebben drooggelegd. Dit gebied lag in de monding van de Middelzee. In 1505 werd allereerst de Oudebildtdijk aangelegd en in 1600 ten noorden daarvan de Nieuwe Bildtdijk. In 1715 en 1754 werden daar nog weer twee gebieden aan toegevoegd, de Oude Bildtpollen en de Nieuwe Bildtpollen (ook Westerse en Oosterse Bildtpollen genoemd).
Op de sokkel van het beeld staat in het Bildts vermeld: “Hier op ‘e Waddenwereld fanwater en slikwon hij lândút see in weer en wyn,skep foorskep monnikewerk.” Het werk werd gedaan met alleen een schop en een pipegaal (een soort houten kruiwagen zonder wiel maar met twee liggers zodat de pipegaal over het zand/slijk kon worden voortgetrokken) als hulpmateriaal. Het beeld is tevens een eerbetoon aan de slikwerkers die in de crisisjaren van 1930 tot 1938 en ook nog na de Tweede Wereldoorlog om in het gebied ten noorden van de Poldijk (de huidige zeedijk) te werken aan landwinning.
-
Franeker bevrijd
Franeker bevrijd
Op 15 april 1945 wordt Franeker bevrijd. ‘s Middags bereikt een verkenningseenheid van de Royal Canadian Dragoons, komend vanuit Leeuwarden, als eerste de stad. Diezelfde dag trekken de overgebleven Duitse militairen zich terug richting Harlingen. Om hun aftocht te dekken blazen ze de brug aan het Leeuwarderend op.
In de vroege ochtend van zondag 15 april heerst in Franeker een gespannen stilte. Volgens de geruchten zouden de Canadezen Leeuwarden al in handen hebben en nu onderweg zijn naar Franeker. Reikhalzend wordt naar de komst van de Tommies uitgekeken. Maar er zijn nog Duitse soldaten in de stad. Dan wordt de stilte verscheurd door drie geweerschoten die waarschuwen voor een enorme ontploffing.
Om hun aftocht in de richting van Harlingen te dekken, blazen de bezetters de brug aan het Leeuwarderend, die meestal Saakstra’s brug wordt genoemd, op. Saakstra’s brug is een essentieel punt in de enige doorgaande route van Leeuwarden naar de havenstad. Het taaie stalen bouwwerk geeft zich echter niet zomaar gewonnen. Tot vijf maal toe moet er een springlading tot ontploffing worden gebracht, alvorens de Duitsers het genoeg vinden en haastig vertrekken. De omliggende panden lopen veel schade op. Vooral het Bondshotel, tegenwoordig de Stadsherberg, moet het ontgelden.
Onmiddellijk beginnen de inwoners van Franeker aan een provisorisch herstel. Bij het station liggen spoorstaven, die door een grote groep mannen op de schouder naar de brug worden gedragen en van kant naar kant worden gelegd. Bielzen komen daar overheen te liggen. Als het werk bijna klaar is, staat de eerste Canadese verkenningswagen al te wachten. In de middag rijdt een grote colonne Canadees oorlogsmaterieel, waaronder tanks, over de straatweg vanaf Leeuwarden naar Franeker.
Van heinde en ver is de plaatselijke bevolking naar de straatweg gegaan om het spektakel te bekijken. Aangekomen in Franeker volgt een ware zegetocht door de stad. ’s Avonds trekt het zware materieel zich weer terug richting Leeuwarden, maar de volgende dag, maandag 16 april, rijdt de colonne opnieuw door Franeker om op te rukken naar Harlingen.
De Canadezen vestigen een hoofdkwartier in het monumentale stadhuis. Ze blijven er nog tot het eind van 1945, alvorens terug te keren naar huis.
