Grote Ossenmarkt 16
Harlingen
Net als zijn vader Mozes (‘Maupi’) wordt Gabriël Boas, de jongste zoon van het gezin, bootwerker. Het laden en lossen van de vrachtboten die vanuit Harlingen op Hull en Leith (Edinburgh) varen brengt brood op de plank.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Brood dankzij de kolenboot
Net als zijn vader Mozes (‘Maupi’) wordt Gabriël Boas, de jongste zoon van het gezin, bootwerker. Het laden en lossen van de vrachtboten die vanuit Harlingen op Hull en Leith (Edinburgh) varen brengt brood op de plank. Als de ouders 25 jaar getrouwd zijn wordt een feestlied gezongen op de melodie van ‘Zie de maan schijnt door de bomen’:
Een kwart eeuw is het geleden
Dat Maupi om zijn Eva kwam
Een en ander werd besproken
Ze kwamen toen uit Amsterdam
Binnen ’t jaar, ‘t was wel wat kras
Kwam er een zoontje, Elias
Koor:
Lieve kind’ren, eet maar raak
Hull- en Leithboot komen vaak (bis)
Kort daarna kwam kleine Reli
Hij is nu al tamelijk groot
Vader Mozes zei: laat maar komen
Ik werk voor ze in de kolenboot
Daarom driewerf hiep-hoera
Voor vader Mozes en Eva
Gabriël (de ‘Reli’ uit het lied) trouwt in 1908 met Dina Pais. Zij gaat in de groentehandel van haar broers op de Kleine Bredeplaats werken. Ook de dochters Eva en Saartje helpen later in de winkel. Eva brengt bovendien bestellingen rond en fietst door de stad om de voorraad bij te vullen van de karren, waarmee de ooms groente en fruit uitventen.
Saartje verhuist naar Zaandam. Jozeph, een nakomertje, hoort in 1942 bij de eerste acht Joodse mannen die uit Harlingen worden weggevoerd. Hij komt terecht in het Judenarbeitslager Gogolin. Van daaruit wordt hij tewerk gesteld bij de aanleg van de Autobahn Breslau-Krakau of in de schoenenfabriek te Ottmuth, tot hij eind juni 1943 overlijdt. Van het gezin overleeft alleen dochter Eva de oorlog, dankzij een gemengd huwelijk.
-
De bevrijding van Leeuwarden
De bevrijding van Leeuwarden
Op 11 april 1945 werd duidelijk dat de Duitse weerstand in het noorden van Nederland beperkt was. De geallieerden grepen op 12 april deze kans om zo snel mogelijk op te rukken naar Friesland. Een van de belangrijkste doelen was het bevrijden van Leeuwarden. Hiervoor was de 9th Canadian Infantry Brigade aangewezen. Maar het zou uiteindelijk anders lopen.
Op 12 april reden de Royal Canadian Dragoons bij Noordwolde Friesland binnen. Zij dienden met hun gepantserde voertuigen verkenningen uit te voeren en zo snel mogelijk de Waddenzee te bereiken. Daarmee werden de Duitse troepen in Friesland en Groningen van elkaar gescheiden.
In de nacht van 14 op 15 april stonden drie Squadrons van de Dragoons bij Suameer. Burgum kon eerder die dag niet meer bereikt worden omdat de brug bij de Burgummerdaam door de Duitsers was opgeblazen.
Intussen was er van alles gaande in het nabijgelegen Leeuwarden. Op 12 april was het vliegveld door de Duitsers opgeblazen. En vanaf 14 april verlieten zij de stad. Leeuwarden zou niet worden verdedigd. Het Burgerweeshuis dat onderdak had geboden aan verschillende Duitse instanties werd in brand gestoken. Een poging om de telefooncentrale op te blazen mislukte door een geniale ingreep van het verzet. Dat verzet ging bovendien in de vroege ochtend van 15 april massaal de straat op om belangrijke punten te bezetten en achtergebleven Duitsers gevangen te nemen.
De Dragoons in Suameer hadden contact met het verzet in Leeuwarden. Door verschillende berichtgeving was het onduidelijk of er nu hard gevochten werd in Leeuwarden of dat de Duitsers de stad volledig hadden verlaten. Doordat de Duitsers belangrijke bruggen op de route van Heerenveen naar Leeuwarden hadden opgeblazen kon de infanterie niet snel bijstand verlenen.
Daarom gingen de Dragoons zelf een kijkje nemen. In eerste instantie werd een patrouille van vier voertuigen over de Groningerstraatweg rond half twaalf de stad in gestuurd. Eén van de Canadezen in die voertuigen tekende het volgende op:
‘As we entered the city, passing through the concrete barrier by the narrow passageway left for normal traffic, we were met by an almost hysterical patrol of Resistance men […] In a few moments the news of our arrival had spread through the city, and we were given a fantastic welcome as we rolled slowly forward into the centre of town.
Een Leeuwarder herinnerde zich:
‘Wij woonden dicht bij de Groningerstraatweg, waar onze bevrijders langs kwamen. Met vele honderden stonden wij daar, allemaal blijde toeschouwers. Ineens schoten twee dames uit de rij naar voren en vlogen de Canadezen om de hals met de volgende woorden: “Och skatten, binne jimme daar eindelijk!
Nadat de patrouille had vastgesteld dat de kust veilig was, volgde het hele C Squadron, een detachement van de Royal Canadian Engineers en Regimental Headquarters van Lieutenant-Colonel Landell. Leeuwarden was bevrijd. Hierna gingen duizenden de straat op. Eén van de Canadezen schreef:
‘We halted, and were immediately surrounded by laughing, yelling mobs of people, bringing flowers to give to us, and cheering every move. The Resistance men were everywhere, doing their best to keep the people within bounds and off the cars, but their efforts were hardly necessary. I never saw a more satisfying gathering in my life.’
Leeuwarden was door onverwachte omstandigheden bevrijd door de Dragoons. In de nacht van 15 op 16 april trok alsnog Canadese infanterie de stad in.
