De Stenen Vrouw
Harlingen
Het beeld van de de Stenen Vrouw ligt onderaan aan de voet van de Westerzeedijk
Neem alvast een kijkje
Aan de voet van de imposante Westerzeedijk in Harlingen, waar het land zachtjes overgaat in de zee, ligt een bijzonder kunstwerk: De Stenen Vrouw, ook wel bekend als de Liggende Vrouw. Dit beeld van rust en kracht nodigt je uit om even stil te staan en de connectie met het Friese landschap te voelen.
De sculptuur, gemaakt van robuuste basaltstenen, werd in 1965 ontworpen door de Zwolse kunstenaar Ybe van der Wielen. Oorspronkelijk was het beeld niet zichtbaar zoals nu; het was een verborgen onderdeel van de oude keermuur die Harlingen moest beschermen tegen het water. Die muur was op zijn beurt een antwoord op de grote overstromingen van de jaren '50, wat de sterke band van Harlingen met het water benadrukt.
Een monument met een nieuw leven
In 2010 kreeg De Stenen Vrouw een nieuwe kans. Toen de oude keermuur plaatsmaakte voor een modernere waterkering, werd het beeld zorgvuldig losgemaakt. Nu, verlost van haar oorspronkelijke functie als muur, rust ze op een sokkel in het volle zicht, een monument van de eeuwigdurende strijd en harmonie tussen mens en water.
Wanneer je langs haar wandelt, voel je haar stille aanwezigheid. Haar zacht glooiende lijnen lijken de vormen van het landschap te weerspiegelen, alsof ze altijd al deel uitmaakte van deze plek. De Stenen Vrouw vertelt geen verhaal met woorden, maar met stenen — over bescherming, veerkracht en de onbreekbare band met de zee. Ze waakt nog steeds, stil, sterk en voor altijd Harlinger.
-
Boonweg: gras en schapen
Boonweg: gras en schapen
(beluister hier het audioverhaal)
Het is bijna niet voor te stellen dat de zee deze dijk kan verslaan. Toch was er in de laatste veertig jaar een keer of acht serieuze dijkbewaking nodig. Rinus en Sander Dorst van Zeedefensie zijn dan ook altijd voorbereid. Hier in de werkplaats hangen de zaklampen aan de muur, de portofoons staan aan de lader en ligt het draaiboek op tafel. Voor het geval dát.
Vader en zoon Dorst liggen er niet wakker van, ze weten namelijk precies hoe de dijk erbij ligt. Elke week inspecteren ze de 25 kilometer dijk tussen Harlingen en Nieuwebildtzijl. En elke dag zijn ze hier sowieso te vinden, voor onderhoud en beheer. Zo gooien ze bijvoorbeeld kuilen dicht die door honden zijn gegraven en vangen ze ongeveer 150 mollen per jaar in hun klemmen.
Is dat nou echt nodig? Ja, want gangen, gaten en kuilen kunnen de dijk behoorlijk verzwakken. Ook is de grasmat superbelangrijk om de bovenlaag sterk te houden, hiervoor wordt een mengsel van zes soorten diepwortelend gras gebruikt. Als 80% van een vierkante meter grasmat ook daadwerkelijk uit grassprietjes bestaat, zijn de mannen dik tevreden.
Het gras wordt onderhouden door de schapen die je tussen april en oktober op de dijk ziet grazen. Met hun 'gouden voetjes' trappen ze de grond precies genoeg in en zorgen ze zo voor de ideale stevigheid. Vroeger graasden er ook wel koeien, maar hun hoeven deden meer kwaad dan goed.
De droogte van de laatste zomers baart wel eens zorgen. Schapen hebben soms nauwelijks genoeg te eten en enkele dijkvakken moesten opnieuw ingezaaid worden. Ook zette het waterschap voor het eerst een egger in, een machine die onkruid uit het gras haalt.
Andere soorten grassen en kruiden op de dijk zouden trouwens best een idee zijn, maar of dat veilig is? De proefvakken die je onderweg zag, laten vooralsnog zien dat de combinatie van schapen en gras het beste is voor de stevigheid van de dijk.
Aan de 'achterkant' van de dijk vind je geen gras maar asfalt, met daaronder steen en zand. In de jaren negentig bleek het asfalt zo zwak dat uit voorzorg breuksteen en grond bij de werkplaats is neergelegd. Je weet immers maar nooit. Intussen wordt er ook een proef gedaan met innovatieve asfaltbekleding.
Ingesproken door:
De van oorsprong Friese Esther Kokmeijer is kunstenares, ontdekker, designer and fotograaf. Ze woont tegenwoordig in Rotterdam, maar werkt overal ter wereld.
Esther werkt met Joop Mulder aan een serie projecten waarmee ze met korenbloemen verhalen over water zichtbaar wil maken. Een zee van bloemen, een terp omringd door water, een dijkdoorbraak en Holwerd aan zee, zichtbaar gemaakt met miljoenen bloeiende Korenbloemen. “Inspirerend hoe Joop zo begaan was met het prachtig Waddengebied. Hoe hij verhalen over dit bijzondere landschap tot leven wist te brengen en zich inzette om intieme ontmoetingen te creëren met dit landschap.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
