Rustpunten
649 t/m 672 van 1133 resultaten
-
De bevrijding van Friesland 1
De bevrijding van Friesland 1
Nadat de geallieerde luchtlandingstroepen in september 1944 bij Arnhem waren verslagen duurde het nog tot maart 1945 voordat de geallieerden weer in het offensief gingen. Daarna ging het echter snel. De Duitse troepen in Gelderland en Overijssel waren ernstig verzwakt en de overmacht was groot. Gesteund door een effectief Fries verzet werd Friesland uiteindelijk in een hoog tempo bevrijd.
Begin april werd duidelijk dat de bevrijding van Friesland nabij was. Hoewel de provincie niet zoals andere delen van Nederland te kampen had gehad met een echte Hongerwinter, waren er wel grote tekorten aan bijna alles. En de terreur van de bezetter werd almaar groter. Hierdoor werd ook het verzet tegen de bezetter steeds sterker. De strijd tussen beide was begin 1945 harder dan ooit tevoren.
In Friesland waren de zogenoemde Knokploegen (KP) verantwoordelijk voor de meeste verzetsdaden. Maar er waren ook andere groepen. Op bevel van de Nederlandse regering in Londen werden al deze groepen samengevoegd in de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (N.B.S.). In Friesland gebeurde dit op 12 december 1944.
Met de N.B.S., in de volksmond aangeduid als de BS, kreeg het gewapende verzet een organisatie met een duidelijke structuur. Het was de bedoeling dat de N.B.S. ook een rol zou spelen bij de aanstaande bevrijding. Daartoe werden verzetsgroepen vanaf het najaar van 1944 voorzien van wapens. Deze werden vanuit de lucht gedropt. Op 8 april zond Radio Oranje de boodschap ‘De fles is leeg’ uit. Dit was het sein voor de NBS om 36 uur later te beginnen met de uitvoer van sabotageacties. Het doel was om het de Duitsers zo moeilijk mogelijk te maken om zich te verweren tegen de naderende geallieerde troepen.Dat deed het verzet door bruggen en spoorwegen onklaar te maken, vaarwegen te blokkeren en wegen te versperren. De reactie van de bezetter was meedogenloos. Als represaille werden op verschillende momenten en plekken nog tientallen gevangenen gefusilleerd.
Toen de Canadezen op 12 april Friesland eenmaal waren binnengetrokken werden zij uiterst effectief ondersteund door het Friese verzet. Doordat het uitstekend georganiseerd was kon het de Canadezen helpen om belangrijke bruggen in handen te krijgen, beschadigde bruggen te repareren en te adviseren over de meest gunstige route.
Op 18 april was de hele provincie met uitzondering van de Waddeneilanden bevrijd (deze werden eind mei en in juni bevrijd). In vergelijking met andere provincies is er in Friesland weinig gevochten. Over het algemeen werden de paar duizend Duitse troepen, die Friesland niet hadden kunnen ontvluchten, door de Canadezen relatief snel verslagen.
De commandant van de Royal Canadian Dragoons, Lieutenant Colonel Landell, prees de acties van het verzet door te stellen ´Friesland liberated herself´. Hoewel dat wellicht wat overtrokken is, hebben de acties van het Friese verzet zonder meer de bevrijding versneld. En het aantal slachtoffers aan geallieerde kant verminderd.
Bij confrontaties met Duitse troepen en hun Nederlandse handlangers verloren zeker 31 verzetsmensen hun leven. Aan geallieerde kant sneuvelden tenminste elf Canadezen en één Fransman. Bij de gevechten en beschietingen vielen ook tientallen burgerslachtoffers. Het aantal slachtoffers aan Duitse kant is niet bekend, maar vermoedelijk liep dat aantal in de honderden. Met 320 vernielde en 4000 beschadigde woningen en 80 vernielde bruggen was Friesland materieel de minst beschadigde provincie van Nederland.
vanaf jouw locatie
-
Neergestort Amerikaans vliegtuig
Neergestort Amerikaans vliegtuig
vanaf jouw locatie
-
Hotel Centraal
Hotel Centraal
vanaf jouw locatie
-
Kinderboerderij Leeuwarden
Kinderboerderij Leeuwarden
vanaf jouw locatie
-
Herbergh Het Wapen van Baarderadeel
Herbergh Het Wapen van Baarderadeel
vanaf jouw locatie
-
Streekwinkel it silt
Streekwinkel it silt
vanaf jouw locatie
-
Kweldercentrum Noarderleech
Kweldercentrum Noarderleech
vanaf jouw locatie
-
Camperpark Rembrandt & Saskia
Camperpark Rembrandt & Saskia
vanaf jouw locatie
-
Standbeeld Grutte Pier
Standbeeld Grutte Pier
vanaf jouw locatie
-
Sneekermeer - Potskar - Kijkheuvel met scherm
Sneekermeer - Potskar - Kijkheuvel met scherm
vanaf jouw locatie
-
Hoogstraat 15
Hoogstraat 15
vanaf jouw locatie
-
Wânswerd - Oogvliet - vogelkijkhut
Wânswerd - Oogvliet - vogelkijkhut
vanaf jouw locatie
-
De Gouden Engel
De Gouden Engel
vanaf jouw locatie
-
Mariakerk Bears
Mariakerk Bears
vanaf jouw locatie
-
Vakantiehuis ‘de Grote Sluis’
Vakantiehuis ‘de Grote Sluis’
vanaf jouw locatie
-
Museum Bescherming bevolking
Museum Bescherming bevolking
vanaf jouw locatie
-
3. Noorderhaven
3. Noorderhaven
vanaf jouw locatie
-
Zwarte Haan: visvriendelijk malen
Zwarte Haan: visvriendelijk malen
(beluister hier het audioverhaal)
Je zag de typisch blauwe kleur waarschijnlijk al van verre: het dak van het zeegemaal dat hier sinds 1973 staat en genoemd is naar waterschapsvoorzitter Henk Miedema. Dit gemaal kan tot 700 kubieke meter per minuut water vanuit de vaart in zee lozen. Als je hier even blijft staan, kun je zomaar het gemaal horen aanslaan, want die schakelt automatisch in.
Een geweldige uitvinding dus, een gemaal, maar er zit ook een nadeel aan. Gemalen zijn namelijk net als dijken en sluizen een grote hindernis voor trekvissen, omdat zij voor hun overleving tussen zoet en zout water moeten kunnen migreren. In 2015 is dit gemaal visvriendelijk gemaakt, door de pompen aan te passen en een vispassage met een lokstroompomp te maken.
Jammer genoeg is het niet te zien, maar in het voor- en najaar is het hier een drukte van belang op vissengebied. Trekvissen als spiering, trekkend driedoornig stekelbaarsje en paling maken dan gebruik van het vismigratiesysteem in het gemaal.
Instinct drijft volwassen palingen hier in de herfst naar het einde van de Kouwe Faart toe, omdat ze naar de zoute Waddenzee willen. Een waaier beschermt ze als ze met het uitstromende water mee de zee in worden gepompt. Eenmaal in zee zit hun reis er nog lang niet op. Ze leggen maar liefst 5000 kilometer af naar hun geboortegrond, de Sargassozee bij Mexico, om te paaien.
De jonge palingen die daar worden geboren, glasaaltjes genoemd omdat ze doorzichtig zijn, drijven vervolgens op de golfstromen mee naar Europa. Zo komen ze in de lente onder andere hier achter de dijk terecht. En dan is het hun beurt om dit gemaal te trotseren, nu landinwaarts. Een lokstroom van zoet water helpt hen door een buis onder de dijk door, waar ze hier in de bak onder je voeten terecht komen. Maximaal twee uur later gaat hier onder water een schuif open. En zo begint de kringloop van het leven opnieuw.
Ingesproken door:
Theun Mosk werkt inmiddels 20 jaar als ontwerper in theater, zowel voor dans, opera, toneel, performance, mime en muziektheater. Daarnaast maakt hij installaties in de openbare ruimte en ontwerpt hij landschapswerken.In 2008 kwam Theun in aanraking met Joop Mulder toen hij samen met Robert Wilson en Boukje Schwiegman ‘Walking’ ontwierp tijdens Oerol. “Joop is voor mij een van de belangrijkste inspiratiebronnen. Een klein duwtje of idee kon uitmonden in een zee van gedachten en inspiratie. Hij was een diesel, met een enorme drive en noodzaak, dat maak je zelden mee. Mensen als Joop zijn nodig om de grenzen te verleggen en nieuw horizonnen te creeëren. Zij doen een leven en samenleven enorm verrijken.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
vanaf jouw locatie
-
Gedicht: Underwrâld | Elske Kampen
Gedicht: Underwrâld | Elske Kampen
Bekijk hier het gedicht in gebarentaal (NGT)
ÛNDERWRÂLD
moarn draach ik de bernespultsjes,
sjuery foar fersierde weinen, bûn fan jonge
feinten, de man dy’t stroffelet oer de grins
tusken dronken nacht en matinee
de band mei jierren-80-hits, froulju dy’t
as frije fammen út it sicht fan manlju dûnsje
oant stilte ûnferwacht nei middernacht
wreed de betsjoening brekt
ik dimp it roppen, razen, garje glês en
flessen, draach it doarpsfeest trije dagen oant
fantoomfoarm kantich giel neitiid oantsjut
wêr’t op myn fjild de tinte stie
krekt dan wit ik yn my in stille wrâld as
skielk mei kâlde hân winter boppe my it wetter
huverjend ta stilstân set, in souderflier fan
iis oer my hinne leit
fan grien nei brún myn gers rustkje mei yn
rêst, myn oerflak wurdt ta ûnderwrâld, ik my
ta sliepen lis en mins en feest ferjit, troch
myn dream it lûd fan izers sjit
vanaf jouw locatie
-
Lemster Polders - Grutte Bekken - Uitkijktoren
Lemster Polders - Grutte Bekken - Uitkijktoren
vanaf jouw locatie
-
Café den Smeerpaal
Café den Smeerpaal
vanaf jouw locatie
-
Elfstedenbruggetje Bartlehiem
Elfstedenbruggetje Bartlehiem
vanaf jouw locatie
-
Roptastate
Roptastate
vanaf jouw locatie
-
Elfstedentocht beeld Aukje in Franeker
Elfstedentocht beeld Aukje in Franeker
vanaf jouw locatie
