Grote Ossenmarkt 16
Harlingen
Net als zijn vader Mozes (‘Maupi’) wordt Gabriël Boas, de jongste zoon van het gezin, bootwerker. Het laden en lossen van de vrachtboten die vanuit Harlingen op Hull en Leith (Edinburgh) varen brengt brood op de plank.
Neem alvast een kijkje
Brood dankzij de kolenboot
Net als zijn vader Mozes (‘Maupi’) wordt Gabriël Boas, de jongste zoon van het gezin, bootwerker. Het laden en lossen van de vrachtboten die vanuit Harlingen op Hull en Leith (Edinburgh) varen brengt brood op de plank. Als de ouders 25 jaar getrouwd zijn wordt een feestlied gezongen op de melodie van ‘Zie de maan schijnt door de bomen’:
Een kwart eeuw is het geleden
Dat Maupi om zijn Eva kwam
Een en ander werd besproken
Ze kwamen toen uit Amsterdam
Binnen ’t jaar, ‘t was wel wat kras
Kwam er een zoontje, Elias
Koor:
Lieve kind’ren, eet maar raak
Hull- en Leithboot komen vaak (bis)
Kort daarna kwam kleine Reli
Hij is nu al tamelijk groot
Vader Mozes zei: laat maar komen
Ik werk voor ze in de kolenboot
Daarom driewerf hiep-hoera
Voor vader Mozes en Eva
Gabriël (de ‘Reli’ uit het lied) trouwt in 1908 met Dina Pais. Zij gaat in de groentehandel van haar broers op de Kleine Bredeplaats werken. Ook de dochters Eva en Saartje helpen later in de winkel. Eva brengt bovendien bestellingen rond en fietst door de stad om de voorraad bij te vullen van de karren, waarmee de ooms groente en fruit uitventen.
Saartje verhuist naar Zaandam. Jozeph, een nakomertje, hoort in 1942 bij de eerste acht Joodse mannen die uit Harlingen worden weggevoerd. Hij komt terecht in het Judenarbeitslager Gogolin. Van daaruit wordt hij tewerk gesteld bij de aanleg van de Autobahn Breslau-Krakau of in de schoenenfabriek te Ottmuth, tot hij eind juni 1943 overlijdt. Van het gezin overleeft alleen dochter Eva de oorlog, dankzij een gemengd huwelijk.
-
Molkwerum - Bocht van Molkwerum - Vogelkijkhut Swan
Molkwerum - Bocht van Molkwerum - Vogelkijkhut Swan
-
De sluis van Ouwe Syl
De sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
