Sint Genovevakerk Jelsum
Jelsum
Op de terp van Jelsum, een dorpje even ten noorden van de Friese hoofdstad Leeuwarden, is de voormalige hervormde kerk van Jelsum te vinden. In deze kerk ligt de bekende theoloog Balthasar Bekker begraven.
Neem alvast een kijkje
Op de terp van Jelsum, een dorpje even ten noorden van de Friese hoofdstad Leeuwarden, is de voormalige hervormde kerk van Jelsum te vinden.
De Sint Genovevakerk lag oorspronkelijk op de oostelijke oever van de voormalige Middelzee, hij werd daar in de twaalfde eeuw al van tufsteen gebouwd. Dat is aan de noordzijde nog goed te zien. Deze muur is versierd met twee rijen spaarvelden, beide gedekt door rondboogfriezen. In de bovenste velden zijn sporen te zien van kleine romaanse vensters die later gedicht zijn.
Een aantal eikenhouten banken in het interieur dateren uit de zestiende eeuw. Het middenpad is bedekt met zerken. Voor de preekstoel liggen zerken van de predikantenfamilie Bekker. In deze kerk ligt ook de bekende theoloog Balthasar Bekker begraven.
Deze kerk en die van het buurdorp Koarnjum zijn overgenomen door de Stichting Alde Fryske Tsjerken en worden sindsdien beheerd door een Plaatselijke Commissie. Die zorgen voor de organisatie van concerten, rouw- en trouwdiensten en andere bijzondere bijeenkomsten in de kerk.
In Jelsum - vlakbij de kerk - kun je ook een bezoek brengen aan Dekema State, een van oorsprong dertiende-eeuwse stins. Het geslacht Van Dekema woonde er van het begin van de zestiende eeuw tot 1633. Combineer een bezoek aan de kerk met een wandeling door de adellijke tuinen van de Dekema's.
Meer weten over de kerk? Klik dan hier
-
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
Kornwerderzand - Afsluitdijk - Vogelkijkpunt
-
Delleboersterheide - Catspoele - Libellenvlonder
Delleboersterheide - Catspoele - Libellenvlonder
-
Westhoek: verzilting
Westhoek: verzilting
(beluister hier het audioverhaal)
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse. Toch is er ook een keerzijde. Het zoutgehalte in kustgebieden neemt namelijk zo ver toe dat problemen ontstaan in de landbouw.
Je kunt je wel voorstellen wat er gebeurt als een gewas teveel zout krijgt. In dit gebied hier rond Westhoek komt het zoute grondwater gelukkig niet zo hoog dat de wortels van de gewassen erin groeien. Maar in de zomer kunnen boeren hun droge akkers soms niet beregenen met water uit de sloten en vaarten omdat het zoutgehalte te hoog is.
Het Wetterskip zet deze pomp hier beneden bij het veerooster (en andere stuwen en opmalingen in heel Friesland) in tegen de verzilting, door de vaarten en kanalen door te spoelen met zoet water dat uit de Friese boezem komt.
De Friese boezem is de benaming voor de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met een streefpeil van 0,52 meter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dat NAP is het nulpunt dat we in Nederland gebruiken om hoogtes met elkaar te vergelijken. Een onmisbaar instrument.
Het zoete water dat naar deze polder komt, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw van de boezem is afgesloten, wordt bij de sluis van Wier 6 km verderop ingelaten. Het zoute water stroomt naar het gemaal in Zwarte Haan en vandaar naar zee. Probleem opgelost, voor even.
De toenemende zeespiegelstijging zorgt voor een hogere druk van het zoute zeewater op de kustgebieden. De bodem van het land klinkt in, en daalt ook door delfstoffenwinning, en het zoute grondwater zit dus dichterbij de oppervlakte. De zoete laag boven het zoute grondwater wordt ook nog eens dunner omdat de zomers tegenwoordig vaak erg droog zijn.
Het probleem speelt niet alleen hier, maar wereldwijd. Er wordt daarom steeds vaker gekeken naar zouttolerante gewassen voor de toekomst, gewassen die goed tegen zout kunnen dus. Want doorspoelen met zoet water werkt wel, maar het is ook een kostbare manier. Ook op andere manieren wordt daarom al meer zoet water vastgehouden, door bijvoorbeeld oevers te verbreden.
Ingesproken door:
Nienke Brokke beschrijft zichzelf als een kunstenaar die gaat waar het verhaal is. Haar werk uit zich van video-installaties tot land-art. Nienke organiseert buurtprojecten waarbij ze met de bewoners iedere beeldende discipline gebruik om hun verhalen samen te verbeelden. Van animatiefilms tot zandsculpturen.In 1997 studeerde zij af op de Rietveld theatervormgeving/Art-direction. Joop was daarbij de examinator. 17 jaar na dato nam hij contact op omdat haar examenwerk hem bijgebleven was. “Joop was bevlogen met veel ervaring en verstand van uiteenlopend theater en kunstdisciplines. Een man met twee blote voeten stevig op de grond.
Vanaf de eerste ontmoeting was het alsof hij familie van me was. Hartelijk, oude jongens krentenbrood zeg maar. We bespraken grootse plannen. Verfrissend voor mij om mee te gaan in zijn onstuitbare enthousiasme en projecten te bedenken.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
