Bolwerk Theehuisjes
Franeker
Vier nog aanwezige theehuisjes die zijn gesitueerd op de Bolwerken in Franeker. Ze dateren uit de achttiende eeuw en hoorden bij de patriciërswoningen aan de Eise Eisingastraat. in de zomermaanden is de Bangatheekoepel regelmatig ’s middags geopend.
Neem alvast een kijkje
Vier theehuisjes op de wal, XVIII. In de eerste helft van de 17de eeuw lieten de professoren siertuinen met zomerkoepels aanleggen. Verder hadden in de stad alleen de stinzen een koepel in de tuin. Pas na 1734 mocht er ook in de tuinen van huizen koepels worden gebouwd. In 1746 werd de grond tussen het bolwerk en o.a. de Eisingastraat beschikbaar voor particulieren en mocht tot aan het bolwerk een tuin met toebehoren aangelegd worden. In totaal hebben er 11 koepels tegen het noorderbolwerk gestaan. Drie verdwenen toen het bolwerk tussen 1853 en 1855 werd afgegraven. Gelukkig is het afgraven gestopt, maar er zij nog diverse huisjes verdwenen. In 1938 is het theehuisje gesloopt door de gemeente wegens de bouw van een school.
In de jaren 60 zijn de over gebleven huisjes gerenoveerd, maar door vernieling werd besloten om ze in 1971 dicht te spijkeren. Aangezien de theehuisjes toen inmiddels waren aangewezen tot rijksmonument zijn ze niet gesloopt en staan ze er nu weer goed bij.
Het nu eerste theehuisje is in 1775 gebouwd in opdracht van burgemeester/koopman Paulus Johannes Haitsma. Het tweede theehuisje is gebouwd in 1769 in opdracht van burgemeester/timmerman Sicco Pieters Ens. In 1803 werd dit huisje nog zwaar beschadigd door een hevige storm. Het derde theehuisje is gebouwd in 1747 in opdracht van de lakenkoopman Sijbren Wijbrens Wijngaarden. Het vierde theehuisje (zomerkoepel) is bekend als de koepel van Tjeerd Banga en is gebouwd in 1778
Hier vind je Bolwerk Theehuisjes
Theehuisjes BolwerkNoorderbolwerk 26
8801 kl Franeker Plan je route
vanaf jouw locatie
-
Franeker bevrijd
Franeker bevrijd
Op 15 april 1945 wordt Franeker bevrijd. ‘s Middags bereikt een verkenningseenheid van de Royal Canadian Dragoons, komend vanuit Leeuwarden, als eerste de stad. Diezelfde dag trekken de overgebleven Duitse militairen zich terug richting Harlingen. Om hun aftocht te dekken blazen ze de brug aan het Leeuwarderend op.
In de vroege ochtend van zondag 15 april heerst in Franeker een gespannen stilte. Volgens de geruchten zouden de Canadezen Leeuwarden al in handen hebben en nu onderweg zijn naar Franeker. Reikhalzend wordt naar de komst van de Tommies uitgekeken. Maar er zijn nog Duitse soldaten in de stad. Dan wordt de stilte verscheurd door drie geweerschoten die waarschuwen voor een enorme ontploffing.
Om hun aftocht in de richting van Harlingen te dekken, blazen de bezetters de brug aan het Leeuwarderend, die meestal Saakstra’s brug wordt genoemd, op. Saakstra’s brug is een essentieel punt in de enige doorgaande route van Leeuwarden naar de havenstad. Het taaie stalen bouwwerk geeft zich echter niet zomaar gewonnen. Tot vijf maal toe moet er een springlading tot ontploffing worden gebracht, alvorens de Duitsers het genoeg vinden en haastig vertrekken. De omliggende panden lopen veel schade op. Vooral het Bondshotel, tegenwoordig de Stadsherberg, moet het ontgelden.
Onmiddellijk beginnen de inwoners van Franeker aan een provisorisch herstel. Bij het station liggen spoorstaven, die door een grote groep mannen op de schouder naar de brug worden gedragen en van kant naar kant worden gelegd. Bielzen komen daar overheen te liggen. Als het werk bijna klaar is, staat de eerste Canadese verkenningswagen al te wachten. In de middag rijdt een grote colonne Canadees oorlogsmaterieel, waaronder tanks, over de straatweg vanaf Leeuwarden naar Franeker.
Van heinde en ver is de plaatselijke bevolking naar de straatweg gegaan om het spektakel te bekijken. Aangekomen in Franeker volgt een ware zegetocht door de stad. ’s Avonds trekt het zware materieel zich weer terug richting Leeuwarden, maar de volgende dag, maandag 16 april, rijdt de colonne opnieuw door Franeker om op te rukken naar Harlingen.
De Canadezen vestigen een hoofdkwartier in het monumentale stadhuis. Ze blijven er nog tot het eind van 1945, alvorens terug te keren naar huis.
