Midlumerweg 5
Harlingen
In 1898 opent in de Simon Stijlstraat 9 in Harlingen een goudsmidswinkel de deuren. Isaäc Leijdesdorff gaat er gouden, zilveren en nikkelen sieraden, dames- en herenhorloges, juwelen en klokken verkopen.
Neem alvast een kijkje
Leonard en Rosalie Leijdesdorff
In 1898 opent in de Simon Stijlstraat 9 in Harlingen een goudsmidswinkel de deuren. Isaäc Leijdesdorff gaat er gouden, zilveren en nikkelen sieraden, dames- en herenhorloges, juwelen en klokken verkopen.
Als zoon Leonard 26 jaar is neemt hij het bedrijf over. Hij woont met zijn vrouw Anna hier op de Midlumerweg. Leonard is een ‘traditionele’ Jood die op zaterdag de sjoel bezoekt. Het gezin voert geen kosjere huishouding en ook de winkel is ‘s zaterdags open. En kennelijk gaan de zaken goed, want in 1913 wordt de bouw aanbesteed van een gloednieuw winkelpand aan de Voorstraat 75. Het jaartal prijkt tot op de dag van vandaag in de top van de gevel.
Als Leonards vrouw Anna in 1935 overlijdt, hertrouwt hij met Rosalie Vos uit Coevorden. Enkele jaren later doet hij de juwelierszaak over aan Simon, de jongste zoon uit zijn eerste huwelijk. Over Simons bijzondere levensverhaal valt meer te lezen bij het pand Voorstraat 75.
Ook oudste zoon Isaäc wordt ondernemer. Hij begint een drogisterij annex fotografiezaak in de Linnaeusstraat in Amsterdam-Oost. In de oorlog duikt Isaäc met zijn vrouw Rita Hoek onder in Ede. Hun dochtertjes Hanna Jetty (1936) en Jenny Lina (1938) zijn ondergebracht in Bennekom. De gastfamilie laat de meisjes regelmatig in de straat spelen waar hun ouders zitten, zodat de onderduikers hun kinderen kunnen zien en horen.
Isaäc en Rita worden verraden. Hun dochtertjes overleven de Tweede Wereldoorlog en groeien daarna op bij hun oom Simon en tante Nel in Amsterdam.
-
Molkwerum - Bocht van Molkwerum - Vogelkijkhut Swan
Molkwerum - Bocht van Molkwerum - Vogelkijkhut Swan
-
De sluis van Ouwe Syl
De sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
