Pothondjessteeg
Harlingen
Bijnaam van een onverzadigbare smulpaap? Op een paar steenworpen hiervandaan, richting de Waddenzee, wordt rond 1500 een vesting gebouwd. Mogelijk wordt die bewapend met pothonden, want een pothond is een klein middeleeuws kanon. Maar verklaa...
Neem alvast een kijkje
Bijnaam van een onverzadigbare smulpaap?
Op een paar steenworpen hiervandaan, richting de Waddenzee, wordt rond 1500 een vesting gebouwd. Mogelijk wordt die bewapend met pothonden, want een pothond is een klein middeleeuws kanon. Maar verklaart dát de naam van deze steeg? De vroegst bekende vermelding van de ‘Pothontjesteeg’ dateert van 1648 en het kasteel is dan alweer een halve eeuw gesloopt. Ook de Poolse geweermaker Johan Christoph Pawlowski is een twijfelgeval. Hij woont hier weliswaar vlakbij, maar dat is pas in 1793 en bovendien is een pothond geen geweer. Misschien moeten we de steegnaam letterlijk nemen. Het is van alle tijden dat een hond na de maaltijd de restjes krijgt of de pot mag uitlikken. Iemand die te laat aan tafel komt, vindt dan ‘de hond in de pot’. Zo’n lievelingshond heette daadwerkelijk de ‘pothond’. Maar misschien was het ook een scheldnaam voor een bedelaar die de deuren hier langs ging, of de bijnaam van een smulpaap die hier woonde? Het blijft gissen.
-
Franeker bevrijd
Franeker bevrijd
Op 15 april 1945 wordt Franeker bevrijd. ‘s Middags bereikt een verkenningseenheid van de Royal Canadian Dragoons, komend vanuit Leeuwarden, als eerste de stad. Diezelfde dag trekken de overgebleven Duitse militairen zich terug richting Harlingen. Om hun aftocht te dekken blazen ze de brug aan het Leeuwarderend op.
In de vroege ochtend van zondag 15 april heerst in Franeker een gespannen stilte. Volgens de geruchten zouden de Canadezen Leeuwarden al in handen hebben en nu onderweg zijn naar Franeker. Reikhalzend wordt naar de komst van de Tommies uitgekeken. Maar er zijn nog Duitse soldaten in de stad. Dan wordt de stilte verscheurd door drie geweerschoten die waarschuwen voor een enorme ontploffing.
Om hun aftocht in de richting van Harlingen te dekken, blazen de bezetters de brug aan het Leeuwarderend, die meestal Saakstra’s brug wordt genoemd, op. Saakstra’s brug is een essentieel punt in de enige doorgaande route van Leeuwarden naar de havenstad. Het taaie stalen bouwwerk geeft zich echter niet zomaar gewonnen. Tot vijf maal toe moet er een springlading tot ontploffing worden gebracht, alvorens de Duitsers het genoeg vinden en haastig vertrekken. De omliggende panden lopen veel schade op. Vooral het Bondshotel, tegenwoordig de Stadsherberg, moet het ontgelden.
Onmiddellijk beginnen de inwoners van Franeker aan een provisorisch herstel. Bij het station liggen spoorstaven, die door een grote groep mannen op de schouder naar de brug worden gedragen en van kant naar kant worden gelegd. Bielzen komen daar overheen te liggen. Als het werk bijna klaar is, staat de eerste Canadese verkenningswagen al te wachten. In de middag rijdt een grote colonne Canadees oorlogsmaterieel, waaronder tanks, over de straatweg vanaf Leeuwarden naar Franeker.
Van heinde en ver is de plaatselijke bevolking naar de straatweg gegaan om het spektakel te bekijken. Aangekomen in Franeker volgt een ware zegetocht door de stad. ’s Avonds trekt het zware materieel zich weer terug richting Leeuwarden, maar de volgende dag, maandag 16 april, rijdt de colonne opnieuw door Franeker om op te rukken naar Harlingen.
De Canadezen vestigen een hoofdkwartier in het monumentale stadhuis. Ze blijven er nog tot het eind van 1945, alvorens terug te keren naar huis.
