Fortuinsteeg
Harlingen
Vernoemd naar de Joodse koopman Jacob Fortuin Barendszoon (circa 1836-1910) De piepkleine Joodse delegatie die rond 1650 in Harlingen neerstrijkt, groeit eind 19de eeuw uit tot 369 zielen. Vooral hier, in en rond de Grote Kerkstraat verdient de Jood...
Neem alvast een kijkje
Vernoemd naar de Joodse koopman Jacob Fortuin Barendszoon (circa 1836-1910) De piepkleine Joodse delegatie die rond 1650 in Harlingen neerstrijkt, groeit eind 19de eeuw uit tot 369 zielen. Vooral hier, in en rond de Grote Kerkstraat verdient de Joodse gemeenschap haar brood als borstelmaker, slager, groenteboer, huidenhandelaar, juwelier, manufacturier en sigarenmaker. Ook aan weerszijden van deze steeg zijn twee Joodse handelsmannen actief: hoekpand Heiligeweg 30 is eigendom van koopman Jacob Fortuin, naar wie de steeg is genoemd, en op nummer 28 woont Aäron de Vries. De laatste doet in Russische paarden, lompen, oude metalen en konijnen- en mollenvellen. In 1942 worden vader Aäron, moeder Grietje en hun kinderen Klara en Benjamin gedeporteerd en vermoord. Vlakbij de ingang van de steeg herinneren in het trottoir gedenksteentjes (‘stroffelstienen’ in het Harlingers) aan die gebeurtenis.
-
Franeker bevrijd
Franeker bevrijd
Op 15 april 1945 wordt Franeker bevrijd. ‘s Middags bereikt een verkenningseenheid van de Royal Canadian Dragoons, komend vanuit Leeuwarden, als eerste de stad. Diezelfde dag trekken de overgebleven Duitse militairen zich terug richting Harlingen. Om hun aftocht te dekken blazen ze de brug aan het Leeuwarderend op.
In de vroege ochtend van zondag 15 april heerst in Franeker een gespannen stilte. Volgens de geruchten zouden de Canadezen Leeuwarden al in handen hebben en nu onderweg zijn naar Franeker. Reikhalzend wordt naar de komst van de Tommies uitgekeken. Maar er zijn nog Duitse soldaten in de stad. Dan wordt de stilte verscheurd door drie geweerschoten die waarschuwen voor een enorme ontploffing.
Om hun aftocht in de richting van Harlingen te dekken, blazen de bezetters de brug aan het Leeuwarderend, die meestal Saakstra’s brug wordt genoemd, op. Saakstra’s brug is een essentieel punt in de enige doorgaande route van Leeuwarden naar de havenstad. Het taaie stalen bouwwerk geeft zich echter niet zomaar gewonnen. Tot vijf maal toe moet er een springlading tot ontploffing worden gebracht, alvorens de Duitsers het genoeg vinden en haastig vertrekken. De omliggende panden lopen veel schade op. Vooral het Bondshotel, tegenwoordig de Stadsherberg, moet het ontgelden.
Onmiddellijk beginnen de inwoners van Franeker aan een provisorisch herstel. Bij het station liggen spoorstaven, die door een grote groep mannen op de schouder naar de brug worden gedragen en van kant naar kant worden gelegd. Bielzen komen daar overheen te liggen. Als het werk bijna klaar is, staat de eerste Canadese verkenningswagen al te wachten. In de middag rijdt een grote colonne Canadees oorlogsmaterieel, waaronder tanks, over de straatweg vanaf Leeuwarden naar Franeker.
Van heinde en ver is de plaatselijke bevolking naar de straatweg gegaan om het spektakel te bekijken. Aangekomen in Franeker volgt een ware zegetocht door de stad. ’s Avonds trekt het zware materieel zich weer terug richting Leeuwarden, maar de volgende dag, maandag 16 april, rijdt de colonne opnieuw door Franeker om op te rukken naar Harlingen.
De Canadezen vestigen een hoofdkwartier in het monumentale stadhuis. Ze blijven er nog tot het eind van 1945, alvorens terug te keren naar huis.
